De nieuwe roman van LuluWang, Wilde Rozen, is uit. Chinasquare brengt geen literaire recensies maar was wel benieuwd of het boek van onze enige Nederlandstalige Chinese schrijfster ons iets over China kan leren.
Lulu Wang zelf zegt: “Ik heb een veel ruimere blik gekregen op de wereld. Vroeger dacht ik: slechte dingen kunnen alleen maar in China gebeuren. Ik was best eenzijdig. Veel dingen die ik als kind had gehoord, heb ik niet opgenomen in Het Lelietheater. Ik heb me vaak afgevraagd waarom. Nu weet ik: we zien heel vaak wat we willen zien. Een chimpansee ziet vooral bananen, maar is niet geïnteresseerd in een computer. Een IT’er zal vooral die computer zien. Ik weet nu bijvoorbeeld dat de Chinese Culturele Revolutie veel meer oorzaken had dan ik in mijn boosheid of verdriet had gedacht. Het zat veel complexer in elkaar. Dat wist ik toen ook, maar ik wilde het niet horen of begrijpen. Vroeger dacht ik dat de manipulatie van de publieke opinie alleen maar in China gebeurde. Nu weet ik dat het overal ter wereld gebeurt”. (Nieuwsblad, 20/8/2010)
Wilde Rozen is de voornaam van een twaalfjarig meisje dat de psychologisch moeilijke periode van haar eerste menstruatie beleeft terwijl om haar heen de Culturele Revolutie woedt. Met dit boek toont Lulu Wang alvast dat zijzelf, anders dan een chimpansee of een IT’er, in staat is te evolueren en geleerd door het leven haar land rijper te bekijken.
Het Lelietheater dankte, zoals ook Wilde Zwanen van Jung Chang, ongetwijfeld een deel van zijn succes aan de tijdsgeest: in de vroege jaren ’90, na het ineenstorten van het Oost-Europese communisme en na het drama van Tiananmen, werd er van alles wat kon bijdragen aan het zwartmaken van China een hype gemaakt.
Jung Chang is op die propagandistische weg verder gegaan, met als resultaat het door sommige media opgehemeld en door historici verguisd pamflet Mao, het onbekende verhaal.
Lulu Wang ging consequent verder als romanschrijfster. Ook zij keert met Wilde Rozen terug naar het verleden, maar dan in een verhaal met personages, die concrete en persoonlijke ervaringen opdoen en eigen gedachten en gevoelens hebben, die goede en slechte dingen meemaken, die leven in een bijzonder complexe fase van de ontwikkeling van nieuw China. Haar verhaal is levensecht en genuanceerd, de personages zijn niet voorgeselecteerd in functie van een te bewijzen stelling, de eendimensionale Mao’s van Het onbekende verhaal zijn afwezig.
Lulu Wang hecht ook veel belang aan het ontwikkelen van haar eigen stijl, en schrijft in een typische, door bloemrijke Chinese uitdrukkingen geïnspireerde taal. Sommigen houden ervan en anderen niet. Maar daarover oordelen is noch onze bevoegdheid, noch onze ambitie.
Wilde Rozen toont ons de manier van leven, denken en voelen van Chinezen in de woelige jaren ’60-’70, waarbij de aandachtige lezer nogal wat parallellen met het huidige China kan ontdekken: de oppervlakkige ruwheid van omgang waarachter meestal toch oprechte bezorgdheid schuilgaat, de manier waarop er aan veel ‘onoplosbare’ problemen een mouw gepast wordt, de betuttelende houding van ouders tegen hun kinderen, etc. Dat is een belangrijke verdienste van het boek.
Het geeft een beeld van China dat relevant is, maar uiteraard niet volledig representatief: het ik-personage is de dochter van een moeder afkomstig uit de burgerij, die professor aan de universiteit geworden is; ze leeft in het speciale milieu van partijkaderleden die in de Culturele Revolutie bekritiseerd en vaak vervolgd werden.
Er is een ander caveat: Lulu Wang vermeldt dat het boek fictie is; de feiten die de schrijfster bijna veertig jaar later het twaalfjarig meisje laat ervaren, kloppen niet altijd met de historische werkelijkheid. Ze begint het boek met de hongersnood van 1960, die ze eigenlijk alleen van horen zeggen kan kennen, en laat volwassen Chinezen hunkeren naar koemelk. Dat is een overtuigend beeld in een Nederlandse roman, maar volwassen Chinezen drinken nooit koemelk, want die verteren ze niet. Ze heeft het bijv. ook over de campagne tegen Confucius en premier Zhou Enlai; begrijpelijk vanuit het standpunt van een twaalfjarige die opgroeit in een ultralinkse school waar men Zhou Enlai verfoeit, maar de echte campagne ging niet tegen Zhou maar tegen de mislukte couppleger, maarschalk Lin Biao. De lezer beseft dus best dat nog andere bronnen noodzakelijk zijn dan deze roman om inzicht te krijgen in de recente Chinese geschiedenis.
Wilde Rozen is zeker de moeite waard voor wie Lulu Wang graag leest en een aanrader voor het publiek dat haar heeft leren waarderen via haar eerste boek. Wie van de schrijfster houdt, zal openstaan voor de ontwikkeling die haar denken doormaakt en de vergelijking van de beide boeken zal beslist een boeiende leeservaring opleveren.
Wilde Rozen, ISBN: 978 90 225 5653 5, Lulu Wang 2010, uitgeverij De Boekerij bv , Amsterdam, 480 blz
