Voor het eerst heeft de Duitse regering een Chinese investering in Duitsland geblokkeerd. Het gaat om de overname van Aixtron, een Duitse fabrikant van machines voor chipproductie door het Chinese investeringsfonds Fujian Grand Chip (FGC) voor 670 miljoen euro. Een teken van opstekend protectionisme tegen China?
De overname van Aixtron was begin september door de regering goedgekeurd. Die goedkeuring is echter op 24 oktober teruggetrokken door de sociaaldemocratische vicekanselier Gabriel. FGC had een openbaar overnamebod gedaan op de aandelen van Aixtron, en dit bod was op 21 oktober aanvaard door houders van 65% van de aandelen.
De discussie over Chinese investeringen in Duitsland kwam op gang toen de robotfabrikant KUKA overgenomen werd door het Chinese MIDEA. De Duitse regering probeerde tevergeefs een Duits alternatief te scheppen. De recente aankondiging van overnamegesprekken van het erg bekende Osram (ex-dochterbedrijf van Siemens) door Sanan Optoelectronics heeft het standpunt van de Duitse overheid waarschijnlijk verhard. De Duitse regering heeft overigens in dit dossier ook een verdiept onderzoek aangekondigd dat maanden zou kunnen duren.
Duitsland wil een sterkere controle op buitenlandse investeringen in Europese bedrijven. Vicekanselier Gabriel vraagt dat de nationale regeringen van de EU bredere mogelijkheden krijgen om investeringen van meer dan 25% van het bedrijfskapitaal door niet-Europese bedrijven tegen te houden of aan voorwaarden te onderwerpen. De beperkingen zouden mogelijk moeten zijn wanneer het land van de investeerder zelf buitenlandse investeringen beperkt of indien de regering de investering financieel ondersteunt. Op een bijeenkomst van de Federatie van Duitse Industrie eerder deze maand viseerde Gabriel expliciet China.
Kanselier Merkel zelf heeft zich nog niet in het openbaar uitgesproken. In juni zei ze nog aan de Chinese premier Li dat Duitsland openstaat voor Chinese investeringen, en dat ze wederkerigheid van China verwacht. De Europese commissaris voor de digitale economie, Oettinger, zit op dezelfde lijn als Gabriel. De Europese Commissie werkt momenteel echter nog niet aan een voorstel betreffende buitenlandse investeringen; de focus bij de commissie ligt eerder bij het treffen van nieuwe beschermingsmaatregelen tegen invoer.
De huidige EU-regels laten staten toe overnamen te blokkeren omwille van de energiezekerheid, landsverdediging of financiële stabiliteit, of om mediaconcentratie tegen te gaan. Wanneer de overnemer een staatsbedrijf is of banden heeft met een staatsbedrijf dan past de EU deze regel breder toe.
Protectionisme?
Volgens door Bloomberg verzamelde gegevens zouden Chinese bedrijven dit jaar al voor meer dan 11 miljard euro investeringen in Duitse bedrijven gedaan of aangekondigd hebben. Dat is acht keer meer dan in heel 2015. Veel van die overnamen vonden plaats in de machinebouw, samen met de autosector, de motor van de Duitse economie. Duitse ondernemers en politici vrezen dat de Duitse technologische kennis naar China zal gebracht worden en de Chinese bedrijven sneller dan verwacht geduchte concurrenten zullen worden.
Sinds half 2015 zijn volgens gegevens van Grisons Peak al voor 40 miljard dollar Chinese investeringen in het Westen geblokkeerd. Het gaat om 14% van alle aangekondigde transacties. Meestal wordt concurrentie of aantasting van de nationale veiligheid als argument aangeroepen.
Australië weigerde om veiligheidsredenen het Chinese State Grid samen met een groep uit Hongkong een meerderheidsaandeel te laten nemen in het grootste Australische distributienet voor elektriciteit. Het werd door China van protectionisme beschuldigd. Het Chinese Unisplendour annuleerde zelf zijn bod van 3,8 miljard dollar voor een participatie in Western Digital, een Amerikaans bedrijf voor data-opslag, nadat het vernam dat de Amerikaanse regering de veiligheidsaspecten zou onderzoeken. Hetzelfde gebeurde met een Chinees bod van 3,3 miljard dollar op Lumileds, een Amerikaans filiaal van Philips.
Op 24 oktober maakte de EU bekend dat Chemchina onvoldoende antwoorden had gegeven op de Europese bezorgdheid in verband met de overname van de Zwitserse agrotechgigant Syngenta. Hierdoor komt ook bij deze strategische overname een vraagteken te staan. Diezelfde dag kondigde Hainan Aairlines Group een 25% participatie voor 6,5 miljard dollar aan in de hotelketen Hilton Worldwide. En een ander Chinees bedrijf heeft een overeenkomst om de Amerikaanse verzekeraar Genworth Financial te verwerven voor 2,7 miljard dollar.
Volgens gegevens van Grisons Peak zijn de aangekondigde Chinese buitenlandse investeringen sinds begin 2016 echter aan het dalen: van een record van 95,6 miljard dollar in het eerste trimester is men teruggevallen op 46,1 miljard in het derde. Remmen de maatregelen of de plannen van de westerse regeringen het enthousiasme van de Chinese investeerders nu al af?
Bronnen: Bloomberg, Financial Times, Stratfor
Intussen bevestigen betrouwbare bronnen in Duitsland dat de Amerikaanse veiligheidsdiensten bij de Duitse regering aangedrongen hebben op het blokkeren van de Aixtron overname. Aixtron zou onderdelen leveren die China kan gebruiken voor militaire toepassingen.
Hallo Frank. Geloof jij “betrouwbare bronnen” die “veiligheidsdiensten” citeren?
@Huub: Het Handelsblatt heeft als eerste de interventie van de Amerikaanse veiligheidsdiensten gemeld en bronnen bij de overheid hebben dat nadien bevestigd. Heb je reden om aan te nemen dat ze fantaseren?
Ik heb al heel wat keren ‘betrouwbare bronnen’ horen melden dat de Chinese economie ging ineenstorten, dat er dramatische conflicten waren binnen de CCP top, dat er grote veranderingen op komst zouden zijn.