China heeft een witboek over duurzame ontwikkeling uitgebracht. De grote vooruitgang de voorbije tien jaar valt op. En de vaste wil om beter te doen is er. We bekijken de situatie sector per sector.
In de inleiding beklemtoont het witboek het sterke Chinese engagement voor duurzame ontwikkeling. Dit engagement vloeit enerzijds voort uit de wil om te beantwoorden aan de snel evoluerende verwachtingen van de bevolking, anderzijds uit het respect voor de natuur zonder dewelke geen menselijke beschaving kan bloeien.
De Chinese benadering vertrekt van een totaalvisie op de problematiek en een gecoördineerde aanpak op de verschillende deeldomeinen. Het streeft ook naar maximale en faire internationale samenwerking voor duurzame ontwikkeling.
Als voorbeeld van de aanpak geeft het witboek de belofte om ten laatste in 2030 de koolstofuitstoot te doen pieken. Daarvoor zijn nationale werkingsrichtlijnen en een actieplan gepubliceerd. Die zijn concreet gemaakt in 10 actiepunten zoals energiebesparing, beperking van de uitstoot in industrie, transport en woningen enz.
Een geplande aanpak
Een tweede hoofdstuk stelt dat China een basissysteem heeft uitgebouwd dat moet zorgen voor een nationale groene leefomgeving, en stelselmatig werkt aan de perfectionering van dat systeem.
Er zijn ruimtelijke deelplannen voor het hele grondgebied opgemaakt. Die zijn holistisch, ze integreren alle factoren die meespelen voor een specifiek gebied. De lokale besturen hebben een grote verantwoordelijkheid in de realisatie en controle van die plannen.
Die deelplannen moeten resulteren in een nationaal ruimtelijk plan. Het land wordt opgedeeld in verschillende functionele zones, die in hun geheel voor een goed leefmilieu moeten zorgen.
Diverse niveaus van bescherming
Het witboek geeft het voorbeeld van de classificatie van beschermde systemen. De belangrijkste categorieën zijn de nationale natuurparken, de natuurreservaten en de lokale landschappen. Momenteel zijn er vijf grote nationale parken: het brongebied van de drie grote rivieren, het reuzenpanda park, het noordoost tijger- en luipaard park, het tropisch regenwoud van Hainan, en het Wuyishan park.
Eind 2021 waren er 10.000 beschermde zones. Het ging om 17% van het nationale grondgebied, met 90% van de natuurlijke ecosystemen en 74% van de beschermde diersoorten. Er zijn strikte ‘rode lijnen’ voor milieubescherming in de verschillende zones uitgevaardigd.
Er is een nationale configuratie bestaande uit drie ecologische zones (het Tibet-Qinghai plateau, het Gele Rivierbekken met het loessplateau, het Yangtze rivierbekken, inclusief de ecologische beschermingszone van Sichuan en Yunnan) en vier beschermende gordels (Noordoost, Noord, Zuid en kust); voor elk van die zones zijn specifieke beschermingsmaatregelen genomen.
Kampioen van vergroening
Een voorbeeld hoe dit systeem werkt zijn de bebossingscampagnes. Tussen 2012 en 2021 is 64 miljoen hectare (20 maal België) bos geplant. Woestijnvorming werd tegengegaan op 18,53 miljoen hectare (zes maal België), 40 miljoen hectare (12 maal België) grasland werd aangelegd en 800.000 hectare (een Belgische provincie) wetland hersteld. In 2021 was 24% van het grondgebied bebost.
Dat aandeel neemt al dertig jaar toe. China is het land met de grootste bosaanwinst en het eerste land dat de bodemdegradatie door woestijnvorming kon keren. Een kwart van de nieuwe graslanden in de wereld ligt in China.
Focussen op sleutelregio’s
China focust acties op sleutelregio’s die dan als model voor andere regio’s kunnen dienen.
In de driehoek Beijing-Tianjin-Hebei pakte men de Saihanba zone aan, 300 km ten noorden van Beijing. Dit was in de jaren 50 een quasi woestijn die de hoofdstad met verzanding bedreigde.
De herbebossing begon in de 60-er jaren via de Saihanba Mechanized Forest Farm. Vandaag is 77.000 hectare bebost. Dat weerhoudt in de bodem een grote hoeveelheid drinkwater voor Beijing en Tianjin. Het lokale toerisme ontwikkelde zich. Er werken 4.000 personen en 400.000 personen uit de regio hebben er voordeel bij. Het project won internationale prijzen zoals de Land for Life Award van de VN.
In dezelfde driehoek bouwt men volgens de modernste ecologische normen de nieuwe stad Xiongan, die een deel van de hoofdstedelijke taken moet overnemen. Dat is een belangrijke ruimtelijke reorganisatie. Het snel verbeteren van de luchtkwaliteit in de regio is een andere grote prestatie.
Grote rivierbekkens saneren
Een andere topprioriteit is het ecologisch herstel van het Yangtze-bekken. Het 4+1 project voorziet behandeling van huishoudelijk en industrieel afvalwater, bestrijden van chemische vervuiling, van verspreide vervuiling door landbouw, vervuiling door schepen en vervuiling van de grote meren langs de rivier. De verschillende acties zijn gecoördineerd maar de bedoeling is over te schakelen naar een geïntegreerd plan.
Als voorbeeld van actie geeft het witboek het tienjarig verbod om in de rivier te vissen, ingesteld in 2021. Dat was nodig om de biodiversiteit te bewaren. Het verbod treft 231.000 vissers. Daarvan vielen er 222.000 onder de sociale zekerheid. Er werd een nieuwe baan gevonden voor 165.000 vissers. De populatie vinloze bruinvissen groeit terug. De ochetobius elongatus , een zeldzame karperachtige vis, wordt na twintig jaar afwezigheid terug waargenomen.
Het bekken van de Gele Rivier wordt bedreigd door erosie en woestijnvorming stroomopwaarts en verzanding stroomafwaarts. Door gecoördineerde actie is het slibgehalte van het water aanzienlijk verminderd. Wateropslag en- besparing komen de waterzekerheid ten goede.
Een laatste prioritair project is het verbeteren van het leefmilieu in de zone Guangdong-Hongkong, Macao, de delta van de Parelrivier. Hier is de uitdaging een groen grootstedelijk milieu te creëren.
Mooie leefbare steden
Dat brengt ons op een volgens punt, het vergroenen van de leefomgeving in de verstedelijkte regio’s. De snelle urbanisatie geeft planners mogelijkheden om nieuwe milieuvriendelijke wijken te bouwen. In oudere stadswijken wordt gewerkt aan het herstel van het groen.
Veelzeggend is de oppervlakte nieuw groen als percentage van nieuwe stedelijke wijken. Die steeg van 20% in 2015 naar 80% in 2021. De hoeveelheid park per inwoner steeg van 12 naar 15 m²
Een mooi platteland
Een beter leefmilieu dient als motor voor de vernieuwing van het platteland. China werkt actief aan groene landbouw, e-commerce op het platteland, vrijetijdstuinbouw, plattelandstoerisme, rurale gezondheidszorg en ouderenopvang. Tegelijk worden beschadigde ecosystemen hersteld. Het platteland krijgt moderne faciliteiten zoals leidingwater, riolen, sanitair, verharde wegen, straatverlichting, groene energie, openbare tuinen en parken.
Vervuiling bestrijden
Vervuiling wordt wetenschappelijk aangepakt met focus op de ergste problemen. Een belangrijk succes is het terugdringen van het fijn stof in de steden met een derde tussen 2015 en 2021. Het oppervlaktewater is zuiverder geworden, met 85% van het water minstens van kwaliteit 3 op een schaal van 5. De invoer van afval is volledig gestopt.
De capaciteit voor opvang en behandeling van afvalwater is sterk vergroot, ook vast afval wordt nu systematisch getrieerd en behandeld. Eind 2021 kon China 247 miljoen m³ afvalwater per dag behandelen, ongeveer 200 liter per inwoner. De steden hadden verbrandingsovens voor 700.000 ton per dag, wat toeliet ongeveer alle huishoudelijk afval te verwerken.
Schone industrie
Het derde hoofdstuk beschrijft de maatregelen die in de industrie genomen worden.
Een algemene strategie is het beperken van milieuonvriendelijk gebruik van grondstoffen. Een tweede strategie betreft de regionale herverdeling van sectoren ten gunste van het milieu.
Innovatieve en groene sectoren ontwikkelen
Er wordt sterk ingezet op de ontwikkeling van nieuwe weinig vervuilende sectoren.
Significant is de toename van O&O budgetten van 1.030 miljard yuan in 2012 tot 2.800 miljard in 2021. In percentage van het bbp steeg O&O van 1,92% naar 2,44%, dicht bij het gemiddelde van de OESO landen.
Het aantal patenten voor energiebesparing of nieuwe industrieën steeg navenant. Tussen 2010 en 2020 werden 60% van alle patentaanvragen voor milieutechnologie in de wereld door China gedaan.
De economische groei van China wordt nu vooral ondersteund door nieuwe technologieën zoals AI, big data, blockchain en quantum communicatie en nieuwe businessmodellen zoals intelligente terminals en telegeneeskunde. De toegevoegde waarde in informatietechnologie groeide tussen 2016 en 2020 gemiddeld met 21% per jaar.
De nieuwe technologieën zijn sterk geïntegreerd in de traditionele sectoren die daardoor een sprong vooruit maken en evolueren van ‘made in China’ naar ‘slim maakwerk in China’
De echt groene industrie blijft groeien. China is marktleider in uitrusting voor wind- en fotovoltaïsche energie. De kwaliteit blijft verbeteren terwijl de prijzen blijven dalen. Ook sectoren als waterbeheer, milieubescherming en hernieuwbare energie doen het zeer goed. In 2021 bedroeg de omzet van deze sectoren meer dan 8.000 miljard yuan.
Ordentelijke ontwikkeling van zware nijverheid
China gaat verder met het uitfaseren van het extensief industrieel model, dat enkel meer produceert door meer grondstoffen te verbruiken, met bijhorende vervuiling en broeikasgassen.
Overcapaciteit en verouderde productie-installaties moeten dicht. Er zijn maatregelen genomen om de productie van staal, cement en aluminium te beperken. Nieuwe capaciteit wordt slechts toegelaten wanneer ze modern is en mits rechten over te nemen van evenveel of meer verouderde productie-eenheden die gesloten worden.
In het vijfjarenplan 2016-2020 is 150 miljoen ton overtollige staalcapaciteit gesloten, plus 300 miljoen cementcapaciteit. Zo goed als alle verouderde cement- en aluminiumproductie is gesloten.
De toelating om energie-intensieve fabrieken te bouwen is vandaag aan veel striktere milieuvoorwaarden verbonden (bodemgebruik, milieu, energieverbruik, waterverbruik, veiligheid, technologie…)
De prijs van elektriciteit voor energie-intensieve sectoren is gedifferentieerd naargelang de milieuprestaties van het bedrijf. In regio’s met weinig water zijn er ook beperkingen op het waterverbruik. De milieucontrole op de bedrijven is versterkt.
Regionale optimalisering
China streeft naar de concentratie van sommige industrieën in de regio’s die er meest geschikt voor zijn qua grondstoffen, energie en markt.
Zo is er voor belangrijke grondstoffen zoals steenkool en water een overkoepelende planning die rekening houdt met de milieuvereisten. In centraal en westelijk China zijn er bijvoorbeeld pilotprojecten voor het optimaal gebruik van steenkool in de chemische nijverheid.
Dat botst soms op regionale belangen en de centrale overheid werkt aan systemen van optimalisering die voor iedereen win-win zijn.
Groene productiemethoden
In het vierde hoofdstuk gaat het over specifiek groene productiemethoden.
China streeft naar het vergroenen van de volledige levenscyclus van producten in de traditionele sectoren. Daarbij stuurt het beleid aan op samenwerking en coördinatie tussen bedrijven en technologische innovatie zoals digitalisering. De controleprocessen in traditionele nijverheden waren in 2021 voor 55% gedigitaliseerd. Op dat moment waren er 2.783 groene fabrieken, 223 groene industrieparken en 296 groene managementbedrijven voor leverketens.
Grote inspanningen zijn gedaan voor groene landbouw. Zo was tegen 2021 de efficiëntie van irrigatiewater opgedreven tot 0,568. Landbouwafval wordt gebruikt als grondstof. Landbouw en verwerking van landbouwproducten worden gecombineerd met veeteelt of viskweek. Er zijn 60.000 erkende groene landbouwproducten.
Ook de dienstensector wordt groener. Eind 2021 waren er 592 groene shopping centra. De energie-efficiëntie van de informatica verbetert voortdurend; sommige Chinese groene datacentra zijn toonaangevend op wereldvlak. In de e-commerce wordt ingezet op milieuvriendelijke verpakkingen; eind 2021 waren 80% van die verpakkingen enkelvoudig, was de verpakking van expresleveringen gesloten met smallere (45 mm ) tape en waren alle transportzakken hernieuwbaar. Door digitalisering is in de hele dienstensector veel papier bespaard.
Groene energie
Grote wind- en zonneparken zijn aangelegd in onbewoonde gebieden. In de steden komen er meer zonnepanelen op daken en op het platteland kleine windmolens. Waterkracht en kernenergie worden verder ontwikkeld. Energie wordt gerecupereerd uit biomassa. China investeert in de waterstofcyclus als energiedrager.
Als gevolg daarvan is het aandeel groene energie in de totale energieconsumptie gestegen van 15% in 2012 naar 25,5% in 2021. Het aandeel van steenkool is gezakt van 68,5% naar 56%.
Eind 2021 was 45% van de geïnstalleerde productiecapaciteit voor elektriciteit groen. China is wereldwijd nummer één voor waterkracht, windkracht en fotovoltaïsche energie.
De opwekking van energie met steenkool is gemoderniseerd, efficiënter en schoner geworden. Nieuwe installaties zijn bij de beste wereldwijd.
Waar mogelijk wordt steenkool vervangen door aardgas, vooral voor verwarming en koken in de steden. Er wordt volop ingezet op warmte-krachtkoppeling.
In de olieraffinage heeft China in minder dan 10 jaar een kwaliteitssprong gemaakt waar westerse landen dertig jaar over deden. De kwaliteit van de Chinese olieproducten is nu van wereldniveau.
Een bijzonder project waren de Olympische winterspelen in Beijing in 2022. De spelen werkten volledig op groene energie. Daarvoor werden in de regio talrijke wind- en fotovoltaïsche projecten opgezet en een hoogspanningslijn voor gelijkstroom gebouwd tussen Beijing en Zhangjiakou. Dit netwerk blijft Beijing voorzien van groene energie na de spelen. Het liet toe ervaring op te doen met een groot systeem dat volledig groen draait.
Een groen transportnetwerk
China focust op energiebesparing en efficiënte organisatie van het transport.
Er zijn speciale spoorwegen voor vrachtverkeer gebouwd. In 2021 zorgde vervoer over water of per spoor voor een kwart van alle goederenvervoer. Dat was bijna 4% meer dan in 2012.
In de steden krijgt openbaar vervoer voorrang. Eind 2021 had het land 275 metrolijnen in 51 steden. De totale lengte was 8700 km.
Er waren eveneens 18.264 km speciaal voor bussen gereserveerde rijvakken.
Einde 2021 reden er 7,84 miljoen voertuigen op nieuwe energie (elektriciteit, waterstof, gas). Dat is ongeveer de helft van het wereldtotaal. Er waren 508.900 groene bussen, 71,7% van het totaal, en 207.800 groene taxi’s. Het aantal elektrische treinen nam tussen 2012 en 2021 toe van 49 naar 64%.
Vervuilende transportmiddelen worden uit dienst genomen. Dat gebeurde sinds 2012 met meer dan 30 miljoen voertuigen en 47.100 boten.
Ook de transportinfrastructuur kan vergroenen. Eind 2021 werd meer dan 95% van de bouwafval van snelwegen en meer dan 80% van gewone wegen gerecycleerd.
Langs 570.000 km wegen werd een groene zone aangelegd; dat zijn er 200.000 meer dan in 2012. In de dienststations staan 13.374 laadpalen, het hoogste aantal ter wereld. Driekwart van de aanlegplaatsen in grote havens zijn voorzien van walstroom. De elektrificatie van het spoor is voor 73,3% doorgevoerd.
Beter gebruik van middelen
Het belangrijkste is energiebesparing. Daarop werd erg aangedrongen bij de energie-intensieve bedrijven, zoals staal, elektriciteitscentrales, chemie, die een voorbeeld moeten zijn voor andere bedrijven. De gemiddelde groei van het bbp tussen 2012 en 2021 is 6,6%. Maar het energieverbruik steeg slechts met 3% per jaar. Het gemiddeld energieverbruik per eenheid bbp daalde in deze periode met 26,4%.
Ook water besparen is een vector voor duurzaamheid. Er zijn op dit gebied strikte richtlijnen en beperkingen en talrijke projecten .Het waterverbruik per eenheid bbp daalde van 2012 tot 2021 met 45%.
De regels voor beheer en controle van grondgebruik zijn strikter geworden, zowel op het platteland als in de stad. Zo daalde bebouwde oppervlakte per eenheid bbp met 41% tussen 2012 en 2041.
Groene mijnbouw
Er bestaan 1.101 grote groene mijnen waar de afval zoveel mogelijk beperkt of hergebruikt wordt. Er lopen 100 pilot projecten en 100 ondernemingen zijn betrokken bij de promotie van maximaal gebruik van grondstoffen. In 2021 werden 385 miljoen ton waardevolle metalen gerecycleerd
Ecologisch wonen en leven
Het vijfde hoofdstuk gaat over ecologisch wonen en leven
Een belangrijk streefdoel is het grote publiek meekrijgen om anders te gaan leven. Jaarlijks wordt er intensief milieupropaganda verspreidt op vijf feestdagen en tijdens drie themaweken. Op elk niveau van het onderwijs brengt men kinderen een ecologisch besef bij.
Er is een proefproject met een ecologische gedragslijn voor burgers.
Talrijke ecologische initiatieven
In 70% van de gebouwen van de Partij en de overheid op of boven het niveau van het arrondissement en honderd instellingen van hoger onderwijs spaart men energie en water uit. 109 steden hebben groene transportprogramma’s. Het sorteren van huishoudafval breidt snel uit. De wet tegen voedselverspilling heeft zeer goede resultaten behaald.
Bloeiende markt voor groene producten
Voertuigen op nieuwe energie worden gesubsidieerd. De verkoop bedroeg 3,52 miljoen exemplaren in 2021. Sinds 2015 is China wereldwijd jaarlijks nummer één in de verkoop van elektrische voertuigen.
Consumptieartikelen krijgen een energielabel.
De bouw van groene shopping centra en zakenmodellen zoals deeleconomie en tweedehands worden ondersteund.
Groene ontwikkeling vergt organisatie.
Het zesde hoofdstuk betreft de organisatie voor een groene ontwikkeling
China versterkt de rechtsstaat. Dat geldt ook voor ecologische maatregelen. Er zijn een twaalftal wetten die telkens een specifiek deel van het milieu beschermen. Meer dan 3.000 milieunormen zijn uitgevaardigd. De opvolging en controle van die regels en wetten is verbeterd sinds de controleorganen zelf gesuperviseerd worden door een hoger niveau. Er is systematische gegevensuitwisseling met politie en gerecht.
Beter beheer, strengere supervisie
Overheidsorganen hebben nu ook ecologische doelstellingen waarop ze beoordeeld worden. Voor leidende kaders en voor partijafdelingen zijn er milieurichtlijnen op proef uitgevaardigd. Kaders die op pensioen gaan krijgen een eindeloopbaan beoordeling die rekening houdt met hun milieuactiviteiten. Voor ernstige milieuschade blijven ze levenslang verantwoordelijk.
De markt beter laten spelen
Ook via de markt wordt de groene ontwikkeling gesteund. Zo bestaan er een 50-tal milieuvriendelijke prijsmechanismen voor energie, water enz. die aanzetten tot maximale besparing.
De eigendom van natuurlijke middelen is wettelijk vastgelegd en men werkt aan het plakken van een prijs op het gebruik van natuurlijke hulpmiddelen.
Privé-investeringen in natuurbehoud of -herstel worden aangemoedigd.
Nog belangrijk is het opstarten van een nationale handel in koolstofemissierechten, voorlopig alleen voor de elektriciteitsproducenten.
Er is een systeem opgezet voor ecologische compensaties. Lokale overheden kunnen fiscale steun krijgen van hogerop voor het beschermen van ecologisch waardevolle gebieden. Er is ook een systeem van interregionale compensaties waarbij regio’s die profiteren van beschermingsmaatregelen financiële compensatie geven aan de regio’s die de maatregelen doorvoeren.
In heel het land zijn daar al 800 arrondissementen bij betrokken (ongeveer een kwart van het totaal).
Eind 2021 waren er 14 interprovinciale samenwerkingsmechanismen voor rivierbekkens.
Interregionale compensatie is er in de bekkens van de Yangtze en de Gele rivier. Er zijn richtlijnen voor compensatie in de bekkens van de grote Dongting, Poyang en Taihu meren.
Groene financiering
China heeft een volledig gamma van groene financiële producten: leningen, obligaties, fondsen, investeringsmaatschappijen. Eind 2021 bedroeg het totaal aan groene leningen in binnen- en buitenlandse munt 15.900 miljard yuan en dat van groene obligaties 1.100 miljard, telkens het grootste bedrag ter wereld.
Werken aan een mooie wereld
Het laatste hoofdstuk behandelt de internationale samenwerking waarvan China een sterke voorstander is
China neemt zijn verantwoordelijkheid in de strijd tegen de klimaatverandering, met als principes een faire verdeling van de inspanningen, een gemeenschappelijke maar verschillende verantwoordelijkheid en ieder volgens zijn mogelijkheden. Het heeft een belangrijke rol gespeeld in het tot stand komen van het klimaatakkoord van Parijs.
Geen enkel ander land zal zijn koolstofuitstoot zo snel terugdringen, en geen enkel land zal zo snel van piekuitstoot naar koolstofneutraliteit gaan als China.
China neemt actief deel aan de Zuid-Zuid samenwerking voor het klimaat. Sinds 2016 lanceerde het in het Zuiden 10 demonstratiezones met lage uitstoot, 100 projecten om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen, opleiding voor 1.000 specialisten en 200 programma’s voor bijstand.
Groene nieuwe zijderoutes
China wil dat het Belt and Road Initiative (BRI, de nieuwe zijderoutes) een groen project wordt. Het heeft daarvoor een intentieverklaring ondertekend met het United Nations Environment Programme (UNEP). Met 31 landen heeft het een akkoord over groene ontwikkeling binnen het BRI en met 32 landen neemt het deel aan het in 2019 opgerichte BRI energiepartnerschap. Het startte ook de BRI International Green Development Coalition, het BRI Green Development Institute en het BRI Environmental Big Data Platform.
3.000 personen uit 120 landen kregen een opleiding onder het Green Silk Road Envoys Program. Chinese bedrijven financieren en bouwen groene energieprojecten in de BRI-landen.
Uitgebreide bilaterale en multilaterale samenwerking
China was onder meer gastland voor de Cop15 bijeenkomst over biodiversiteit.
Het is actief deelnemer aan de talrijke multilaterale organisaties die bij energietransitie betrokken zijn. Het steunt internationale organisaties van de VN en anderen zoals de Asian Development Bank, Asian Infrastructure Investment Bank, New Development Bank, Global Environment Facility, Green Climate Fund, International Energy Agency en International Renewable Energy Agency voor projecten van groene ontwikkeling in diverse sectoren.
Het is de trekker voor een Global Clean Energy Cooperation Partnership.
Het heeft bilaterale energie- en milieusamenwerking met bijna alle grote landen inclusief de VS en met de Asean landen.
Besluit
Het witboek schetst een beeld van een immens work in progress. Op veel gebieden is er meer vooruitgang dan het publiek in het buitenland weet. Op andere gebieden is er een vastberaden engagement. Opvallend is ook het beroep op innovatieve technologie. Het beeld van een vervuild en vervuilend China mag men alleszins definitief vergeten.
Bron: ‘China’s Green Development in the New Era’, The State Council Information Office of the People’s Republic of China, January 2023
