De Chinese regering heeft een witboek over de gezondheidszorg gepubliceerd. het is een verhaal van successen, uitdagingen en hervormingen. We halen er hoofdstuk per hoofdstuk de interessantste gegevens uit.
I. Algemene situatie
China behoort bij de beste ontwikkelingslanden. In 2010 bedroeg de levensverwachting 74,8 jaar. Kraamvrouwensterfte en kindersterfte zijn sterk gedaald en de millenniumdoelstellingen zijn met voorsprong gerealiseerd. Hoe is de gezondheidszorg georganiseerd om dit resultaat te bereiken?
Figure 1: China’s per-capita life expectancy (years),
Figure 2: China’s maternal mortality rate (one in 100,000) from 1990 to 2011
Figure 3: China’s infant mortality rate from 1991 to 2011
Figure 4: China’s mortality rate of children under five years of age from 1991 to 2011
Er bestaan vier netwerken voor de volksgezondheid.
Het systeem van openbare gezondheidsdiensten zorgt voor preventie, controle, opvoeding, kinder- en kraamvrouwzorg, geestelijke gezondheid, opvang van noodsituaties, bloedinzamelingen, opvolging van de gezondheidssituatie, familiale planning plus een netwerk van openbare dienstverlening voor de volksgezondheid op het niveau van de basisgemeenschappen.
Ten tweede is er de eigenlijke gezondheidszorg. Op het platteland is die uitgebouwd op drie niveaus, met hospitalen op arrondissement- en kantonniveau en gezondheidscentra op dorpsniveau.In de steden gaat het over een vernieuwd net van gezondheidszorg waarbij hospitalen en wijkgezondheidscentra op verschillende niveaus samenwerken.
Ten derde is er de ziekteverzekering. Een basisverzekering wordt aangevuld met een reeks bijkomende verzekeringen. Onder de basisverzekering vallen een verzekering voor werkende stedelingen, een voor werkloze stedelingen, een nieuwe coöperatieve verzekering op het platteland, en een hulpfonds voor mensen in moeilijkheden zowel in de stad als op het platteland.
Tenslotte is er een netwerk voor geneesmiddelen, dat de hele sector van productie tot verdeling omvat. Recentelijk heeft men daar vooral gewerkt op één nationaal systeem voor basisgeneesmiddelen.
De financiering van de gezondheidszorg is constant verbeterd. In 2011 bedroegen de uitgaven 1.809 yuan per Chinees, of 5,1% van het bnp. Dat is een stijging van meer dan 11% per jaar sinds 1978. Het geld kwam van de staat, openbare en privéverzekeringen, en van de zieken zelf. Hun tussenkomst in de kosten daalde van 57,7% in 2002 naar 34,8% in 2011.
72% van het totaal budget ging naar hospitalen en ambulante patiëntenzorg; daarvan kregen de stedelijke hospitalen 64%, de arrondissementen 21%, de kantonale en basisgezondheidscentra 15%.
Einde 2011 waren er 954.000 gezondheidsinstellingen, 2,5 miljoen gediplomeerde dokters en hulpdokters (één per 1,8 personen), 2,24 miljoen verplegers en 5,16 miljoen hospitaalbedden, allemaal gevoelig meer dan tien jaar eerder. In 2011 werden 6,27 miljard ambulante patiënten en 150 miljoen hospitaalpatiënten verzorgd, beiden bijna drie maal meer dan in 2002. 80% van de plattelandsbewoners kan binnen het kwartier een gezondheidsinstelling bereiken. Om de veiligheid van bloedtransfusies te verzekeren gebeurt bloed geven nu gratis in plaats van op commerciële basis.
II. Hervormingen
Ondanks de jarenlange inspanningen zijn er nog tekortkomingen. In het bijzonder de overgang van planeconomie naar markteconomie veroorzaakte problemen. De oude grotendeels gratis gezondheidsinstellingen van de communes en de staatsbedrijven geraakten in de verdrukking en ook de gezondheidszorg werd vermarkt. De gezondheidszorg werd beter maar voor velen onbetaalbaar. Het witboek omschrijft dit eufemistisch als ‘grote veranderingen’. De regering moest actief tussenkomen om en opnieuw een meer toegankelijke goede gezondheidszorg te kunnen bieden. Die hervormingen begonnen al in de jaren 80 maar versnelden na 2003, na de SARS crisis waarop China aanvankelijk geen goed antwoord vond. In 2009 werden een nieuwe reeks verder gaande hervormingen van kracht met als bedoeling iedere Chinees gelijke toegang te geven tot openbare basisgezondheidszorg.
Een adequate gezondheidszorg uitbouwen in een land met een laag per capita inkomen is niet evident. Zeker de voorbije drie jaar is er goede vooruitgang geboekt. In 2011 waren meer dan 1,3 miljard Chinezen (95% van het totaal) aangesloten bij een van de drie basisverzekeringen. Het aandeel van de zieke in de kosten is gedaald en de subsidies voor de plattelandsverzekering gevoelig verhoogd tot 200 yuan per persoon per jaar.
Voor hospitalisatie bedraagt de subsidie nu bijna 70%. Om overconsumptie te beperken worden subsidies berekend per patiënt, per ziektegeval en als totaal. Om behandeling van zware ziekten op het platteland te veralgemenen zijn er hogere subsidies: 65% van de totale behandelingskost, in sommige gevallen zelfs 90%. Men krijgt ook financiële steun voor een aanvullende verzekering voor ernstige ziekten nemen. Het hulpfonds voor mensen in moeilijkheden kwam in 2011 tussen in 81 miljoen gevallen.
Figure 5: China’s total health expenditure and its proportion of the GDP from 1978 to 2011
Figure 6: China’s health financing structure (%) from 2000 to 2011
Er is een lijst opgesteld met basisgeneesmiddelen die onder de ziekteverzekering vallen. In 2011 werden al deze geneesmiddelen door de openbare gezondheidsinstellingen geleverd aan kostprijs. Voordien financierden deze instellingen hun werking met de winst op geneesmiddelen. Er zijn nationale voorschrijfrichtlijnen om overdreven voorschrijven tegen te gaan. Geneesmiddelen worden nu door de provincie aangekocht, wat 30% goedkoper is dan de gedecentraliseerde aankoop voordien. Ook gezondheidscentra in de dorpen en privé-instellingen worden zo correct beleverd. De productie en verdeling van geneesmiddelen, is geoptimaliseerd.
Goede eerstelijnszorg in steden en op het platteland is een belangrijk objectief. Daartoe heeft de centrale overheid op drie jaar tijd 47 miljard yuan geïnvesteerd. Men streeft naar meer en beter opgeleide eerstelijns gezondheidswerkers. Nieuw is het invoeren van generalisten en in de steden zelfs huisartsen: naast een aparte opleiding is er een belangrijk bijscholingsprogramma, en vrijstelling van collegegeld voor wie bereid is na afstuderen in het binnenland te gaan werken. Er bestaat sinds 2009 een grootschalig medisch samenwerkingsproject “10.000 dokters steunen de plattelandsgezondheidszorg”, waarbij grote stedelijke hospitalen bijstand verlenen aan arrondissements- of kantonnale hospitalen. In het algemeen is de werking van de eerstelijns instellingen erg verbeterd; zo wordt preventie nu met behandeling op het laagste niveau gecombineerd.
De toegang tot gezondheidszorg is rechtvaardiger geworden. Er zijn nu 41 diensten die voor elke burger gratis zijn: gezondheidsdossier, gezondheidsopvoeding, behandeling van kinderen jonger dan zes jaar, zorg voor zwangere vrouwen, zorg voor ouderlingen, behandeling van hoge bloeddruk, diabetes type II, psychosen, besmettelijke ziekten, enz. Er zijn programma’s die op bepaalde streken of bepaalde bevolkingsgroepen gericht zijn: bevalling door plattelandsvrouwen in het hospitaal, hervaccineringen van kinderen tegen hepatitis-B, voedingssupplementen voor plattelandsvrouwen vóór en tijdens de zwangerschap, bestrijden van fluorose, de bouw van hygiënische toiletten, behandeling van cataract bij arme patiënten, borstkankertesten bij plattelandsvrouwen, preventie van Aidsbesmetting van moeder op kind,…In 2011 waren 90% van de kinderen ingeënt. Bijna 99% van de vrouwen bevielen in het hospitaal. 72% van de plattelandsbewoners had toegang tot kraantjeswater en 70% had een hygiënisch toilet. In drie jaar werden meer dan een miljoen arme patiënten geopereerd voor cataract.
De hervorming van de openbare hospitalen is bezig. Betere werking en het vinden van alternatieve financiering voor de verdwenen winsten op geneesmiddelen zijn de knelpunten. In 2010 hadden 17 steden en 37 provinciedistricten en 600 arrondissementen pilootprojecten. De dienstverlening moet beter, de beschikbare middelen beter verdeeld. De stijging van de behandelingskosten is afgeremd. Arrondissementshospitalen worden versterkt, de samenwerking tussen openbare hospitalen en wijkinstellingen verbeterd. Er komt ook meer ruimte voor privé-initiatief, commercieel of niet. In 2011 waren 38% van de hospitalen privé.
III. Besmettelijke ziekten en opvangen van noodsituaties
Preventie is een permanente strategie sinds de oprichting van de Volksrepubliek. Dankzij preventie heeft men op korte tijd de sterftecijfers van besmettelijke ziekten teruggedrongen. Pest, cholera, kala-azar en lepra zijn in de jaren 50 getemd, pokken kort na 1960, polio in 2000. Vanaf 2002 kregen baby’s zes vaccinaties, waaronder hepatitis B; in 2007 verhoogde men de vaccinaties tot 14 en begon men ook volwassenen in te enten. In 2011 stierven nog slechts 241.4 mensen op 100.000 aan besmettelijke ziekten.
Mensen besmet met AIDS, TBC, slakkenkoorts, melaatsheid, malaria en echonokokkose krijgen gratis geneesmiddelen verstrekt. Er zijn in China 780.000 AIDS patiënten of dragers van het Hiv-virus.
Een succesvolle strategie in de strijd tegen besmettelijke ziekten is de massale mobilisatie van de bevolking; dat gebeurde bijvoorbeeld om ratten uit te roeien of de hygiëne te verbeteren.
In antwoord op de SARS-crisis, de vogelgriep en de varkenspest zijn er nieuwe wetten en reglementen betreffende de opvang van noodsituaties. Naast preventie en controle is er een systeem opgezet voor een snel en efficiënt antwoord op noodsituaties zoals acute epidemieën, onbekende ziekten, grootschalige vergiftiging, terroristische aanslagen, en medische omkadering van belangrijke evenementen. Dit systeem werkt op vier niveaus, van nationaal tot arrondissement. Er zijn 27 gespecialiseerde nationale teams. 39 besmettelijke ziekten worden sinds 2004 in realtime opgevolgd via internet en dit systeem is in 2011 veralgemeend voor alle besmettelijke ziekten en voor meer dan 94% van alle gezondheidsinstellingen.
IV. Preventie en behandeling van chronische niet-besmettelijke ziekten
Chronische ziekten nemen snel toe omwille van industrialisering, verstedelijking en vergrijzing. 260 miljoen Chinezen lijden aan een chronische kwaal; die kwalen zijn verantwoordelijk voor 85% van de overlijdens en veroorzaken 70% van alle medische uitgaven.
De regering werkt stap voor stap aan de integratie van preventie en behandeling, aan de planmatige bestrijding van bepaalde ziekten, aan een veralgemeende opvolging, aan betere preventie en behandeling, aan het verminderen van de oorzaken en de sterftegraad van de chronische ziekten.
Zo begon in 2005 een programma voor vroegtijdige opsporing van kanker. In 2007 was er een nationale campagne voor een gezonde levensstijl. Sinds 2009 zitten hoge bloeddruk, diabetes en verzorging van ouderlingen in het basispakket van medische diensten. Jonge kinderen worden gescreend op tandcariës. In 2010 is men begonnen met demonstratie zones voor de bestrijding van chronische ziekten.
Informatiecampagnes over gezond leven naar het brede publiek toe spelen een belangrijke rol. Sinds 2006 wordt de strijd tegen roken systematisch opgedreven.
China heeft een wet op de Geestelijke gezondheidszorg die de diensten in deze sector regelt en de rechten van de zieken beschermt. Het verhogen van het aantal geestelijke gezondheidswerkers heeft een hoge prioriteit onder het huidige vijfjarenplan. Er zijn drie miljoen geesteszieken in ambulante behandeling.
V. Rechten van vrouwen en kinderen op gezondheid
Er zijn in China 860 miljoen vrouwen en kinderen, twee derden van de totale bevolking. China heeft de gezondheidszorg voor hen systematisch verbeterd, en focust op de gelijke toegang tot deze diensten voor alle vrouwen en kinderen. Hiervoor bestaat sinds 1994 een wet die sindsdien in tienjarenprogramma’s wordt opgevolgd.
Figure 7: Rural hospitalized childbirth rate (%) and rural maternal mortality rate (one in 100,000) from 1990 to 2011
De zorg voor kinderen en vrouwen gebeurt op het niveau van wijk- en dorpscentra. Grote hospitalen en onderzoekscentra leveren ondersteuning. Er bestaat een uitgebreid controlenetwerk met gegevens over afwijkingen bij de geboorte, sterfte van kraamvrouwen, kindersterfte, voedingssituatie enz. dat als basis voor te volgen politiek dient.
Vrouwen worden medisch begeleid, vóór het huwelijk, vóór en tijdens de zwangerschap, tijdens en na de bevalling. In 2011 werd 94% van de vrouwen prenataal onderzocht en 91% postnataal. Risicogevallen worden voor 99,6% opgevolgd. Het witboek zwijgt over het onderwerp maar uiteraard is hier een band met de tot voor kort strikt opgelegde politiek van één kind per gezin.
In 2011 kreeg 85% van de kinderen beneden drie jaar en 86% van die beneden zeven jaar een volledige medische opvolging. De kinderen zijn nu gezonder dan vroeger en ondervoeding verdwijnt. Men streeft naar het verminderen van kinderen die met afwijkingen geboren worden; het witboek zegt niet hoe maar laattijdige abortus is in China toegelaten. Er zijn programma’s om baby’s met afwijkingen of kinderen met problemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen. Speciale aandacht gaat naar kinderen die op het platteland bij de grootouders achterblijven terwijl de ouders in de stad werken.
VI. Traditionele Chinese Geneeskunde
Traditionele Chinese geneeskunde is nuttig voor veel voorkomende ziekten, bepaalde speciale ziekten en besmettelijke ziekten. Ze is goedkoop en heeft weinig neveneffecten. De Chinese regering staat er helemaal achter. We vinden de traditionele geneeskunde zowat overal in de steden en op het platteland, in gespecialiseerde instellingen of in combinatie met Westerse geneeskunde. Drie kwart van de stedelijke wijkgezondheidscentra en twee derden van de kantonnale hospitalen kunnen traditionele Chinese geneeskunde aanbieden. De regering focust op een betere opleiding van beoefenaars van de traditionele geneeskunde. In 2011 telde China 46 gespecialiseerde hogescholen met 553.000 studenten. Er waren er 294.000 gediplomeerde dokters en 97.000 gediplomeerde apothekers.
Momenteel wil men traditionele geneeskunde moderniseren via uitgebreid wetenschappelijk onderzoek. Er zijn 1.500 producenten van traditionele geneesmiddelen.
Er zijn samenwerkingsakkoorden met 70 landen rond traditionele geneeskunde, Chinese traditionele geneeskunde wordt in 160 landen beoefend en er is in China een technisch comité voor het opstellen internationale normen (ISO). Het witboek gaat niet in op het economische belang van uitvoer van traditionele geneesmiddelen en de controverse daarover in sommige Westerse landen.
Traditionele geneeskunde zoals acupunctuur en moxibustion staat ook op de lijst van te beschermen immaterieel cultureel erfgoed.
VII. Internationale Samenwerking
China neemt al lang deel aan internationale initiatieven rond gezondheidszorg en heeft in vele ontwikkelingslanden hospitalen gebouwd, medisch personeel opgeleid en controleprogramma’s tegen ziekten uitgevoerd. Het draagt jaarlijks bij tot de Wereldgezondheidsorganisatie, het UN-programmma UNAIDS, en het Global Fund tegen AIDS, tbc en malaria. Sinds 2005 werkt het samen met Myanmar, Vietnam en Laos aan de bestrijding van malaria, AIDS, tbc en knokkelkoorts. Sinds het eerste Chinese medisch team in 1963 naar Algerije vertrok, zijn er missies naar 73 landen geweest. Ze behandelden in totaal zowat 260 miljoen patiënten. In 52 landen zijn hospitalen of andere medische instellingen gebouwd. 400 opleidingscycli voor gezondheidswerkers zijn georganiseerd en duizenden buitenlanders kregen een beurs om in China te komen studeren.
Besluit
China wordt enerzijds nog geconfronteerd met besmettelijke ziekten, en kreunt anderzijds al onder de chronische ziekten van de ontwikkelde landen. De uitdagingen zijn groot. Er zijn vooral problemen wat betreft onvoldoende hooggeschoolde gezondheidswerkers, en de onevenwichtige verdeling van de beschikbare middelen. Het engagement van de regering is tegen 2020 een goed werkend systeem van gezondheidszorg op te bouwen, zodat iedereen toegang heeft tot medische basisdiensten.
(Bron: Xinhua)
De volledige tekst van het witboek vindt U hier.
