‘Vreedzame ontwikkeling is een strategische keuze van China. Het zal zich nooit wagen aan agressie, expansie of het zoeken naar hegemonie.Het ontwikkelt zich op eigen kracht en wil geen problemen of moeilijkheden op andere landen afschuiven.’ Dat is zowat de samenvatting in de officiële Chinese media van het Witboek dat de Chinese regering heeft uitgegeven.
Het Witboek geeft voor het eerst een overzicht van de officiële Chinese visie op de toekomst. ‘Vreedzaam’ slaat op de buitenlandse perspectieven, ‘ontwikkeling’ op de binnenlandse. Het blijft overwegend op het vlak van principes en algemeenheden, de concrete twistpunten, problemen, maatregelen komen niet aan bod.
In drie hoofdstukken wordt uiteengezet wat vreedzame ontwikkeling voor China betekent, welke doelstellingen het wil bereiken, welke buitenlandse politieke het daarvoor zal volgen. Een volgend hoofdstuk toont aan dat vreedzame ontwikkeling een historische noodzaak is voor China en het slothoofdstuk analyseert de gevolgen voor de buitenwereld.
Hier volgen een aantal markante elementen:
‘Vreedzame ontwikkeling’ wordt omschreven als: China heeft vrede nodig om zich te ontwikkelen, en zal bijdragen aan vrede door zijn ontwikkeling. China ontwikkelt zich op eigen kracht en door hervormingen en innovatie, maar het zal zich openen naar de buitenwereld en van anderen leren. Het zal streven naar wederzijds voordeel en gemeenschappelijke ontwikkeling in de economische globalizering, en samenwerken met andere landen voor een blijvende vrede en gemeenschappelijke welvaart.
Wetenschappelijke benadering staat centraal in deze op de mensen gerichte ontwikkeling. Enkele interessante cijfers uit het boek: De economische productie van China bedroeg in 1978 1,8% van de wereld, in 2010 9,3% (met 20% van de wereldbevolking) . Het inkomen per hoofd steeg van 25% van het wereldgemiddelde naar 47%. De buitenlandse handel bedroeg in 2010 bijna 3000 miljard dollar, en buitenlanders investeerden in totaal reeds 1000 miljard dollar. De voorbije tien jaar liet hen dat toe 261 miljard dollar te repatriëren. China is zelf ook in het buitenland beginnen investeren, nu al 59 miljard; 439.000 personen in het buitenland werken voor Chinese firmas.
Wat zijn de doelstellingen? De doelstelling om tegen 2000 het BNP van 1980 te verviervoudigen is ruimschoots gehaald. In de huidige fase komt het erop aan tegen 2049 ,de honderdste verjaardag van de Volksrepubliek, een BNP per hoofd te halen van een middelmatig ontwikkeld land; daarbij moet die welvaart algemeen gespreid zijn. China moet dan een rijk, sterk, democratisch, beschaafd en harmonieus modern socialistisch land zijn. Daartoe moet de economie aangepast worden: de binnenlandse markt, in het bijzonder de binnenlandse verbruikers, moeten de fakkel overnemen van uitvoer. De economische ontwikkeling moet duurzaam en schoon worden en de eigen technologie moet veel verbeterd worden. Betere inkomensverdeling en betere systemen van sociale zekerheid horen daarbij. Er moet een correct werkende rechtsstaat komen en een volwaardige aan China aangepaste democratie. Buitenlands streeft men naar meer invoer en meer Chinese investeringen in het buitenland, om een evenwicht te bereiken met de uitvoer en de buitenlandse investeringen in China. Het Witboek verdedigt de verdere uitbouw van het leger, die het gematigd noemt en aangepast aan een land met 18.000 km landgrens en 22.000 km zeegrens, met bovenop de niet-tradionele dreigingen en problemen van separatisme en terrorisme. De Chinese militaire inspanning is louter defensief, en China weigert mee te doen aan een wapenwedloop.
Dat brengt ons op het terrein van de buitenlandse politiek. Ook hier is een harmonieuze wereldontwikkleing het sleutelbegrip. Dat kan alleen indien landen politiek mekaar respecteren en als gelijke behandelen, de internationale relaties moeten gedemocratiseerd worden. Inmenging is uit den boze. China kant zich tegen elke inmenging in zijn binnenlandse zaken, is zelf niet van plan elders tussen te komen, en vraagt respect voor zijn eigen systeem. In verband met internationale veiligheid roept China op tot meer wederzijds vertrouwen, en meer gezamenlijke aanpak van niet-traditionele dreigingen. China is de enige kernmacht met een formeel engagement om nooit als eerste kernwapens te gebruiken. China zelf is bereid meer internationale verantwoordelijkheden te gaan opnemen naargelang het sterker wordt. Het hecht veel belang aan goed nabuurschap.
Historisch wijst het Witboek op het weinig agressieve verleden van China. China moet 20% van de wereldbevolkinjg voeden met 7,9% van de landbouwgrond en 6,5% van het water. Qua ontwikkeling staat het nog maar op rang 100 in de wereld en het heeft talrijke problemen te overwinnen. Dat maakt vrede een absolute vereiste. Meer globaal bekeken is er een trend naar multipolariteit; de wereld beheerst door één of enkele grootmachten die hun wil opleggen moet verleden tijd zijn.
Wat betekent de opkomst van China voor de rest van de wereld? China breekt met het traditionele patroon van opkomende landen: kolonisatie, streven naar hegemonie en oorlog. Ieder land heeft het recht zich te ontwikkelen en daarvoor zijn eigen weg te zoeken. China staat open voor win-win samenwerking met iedereen en gelooft dat de huidige wereldomgeving dat mogelijk maakt.
Vraag is hoe we het verschijnen van dit Witboek kunnen interpreteren.
In een commentaar legt BBC de nadruk op het engagement van China geen andere landen te willen overheersen. China wil een rijk en sterk land zijn dat in vrede met andere landen leeft. Het zal niet de fouten van de ontwikkelde landen maken die de wereld in oorlogen gestort hebben. BBC vind dat het document soms ver van de realiteit staat : het zegt niets over de vervolging van mensen die het politieke systeem willen veranderen, zoals Liu Xiaobo; of over de recente spanningen met Vietnam en de Filippijnen rond de Zuidchinese zee.
Een opinieartikel van de Engelstalige Chinese krant Global Times, die dikwijls een inkijk in de interne discussies biedt, heeft het helemaal over de binnenlandse aspecten: Het is de eerste keer dat het politieke systeem en het verzekeren van een duurzame economische en sociale ontwikkeling als kernbelangen van China officieel naar voor geschoven worden, naast klassiekers als onafhankelijkheid, nationale veiligheid, eenheid van het grondgebied enz. Over hoe dat politieke systeem er moet uitzien bestaan verschillende opinies, vooral over de hervormingen en de verhouding tot sociale stabiliteit. Dit moet voorzichtig gebeuren en de lessen uit het verleden mogen niet vergeten worden. China moet niet blindweg gaan hervormen, noch zich door inmenging van het Westen van zijn eigen weg laten afbrengen. Het verschijnen van het Witboek geeft politieke steun aan diegenen die voor een akkoord gaan en de verwarring willen verminderen, aldus Global Times. In september 2012 moet het Partijcongres een nieuwe leiding aanduiden en de strategie voor pakweg de volgende tien jaar uittekenen; best mogelijk dat het Witboek hierin een element is.
Lees de volledige tekst van het Witboek .
Zie ook uitzending CNTV Dialogue (27 min)
