Het is nu officieel: De Chinese wet op de familiale planning wordt herzien om drie kinderen per gezin toe te laten. Begeleidende maatregelen moeten er voor zorgen dat jonge koppels ook effectief voor meer kinderen kiezen. Verdere bijsturing van regels en maatregelen zal nodig zijn tot 2035.
De één-kind-per-gezin politiek van 1978 is in 2015 versoepeld tot twee kinderen per gezin. Dat was nodig: de gewenste afremming van de te snelle bevolkingsgroei was met 400 miljoen vermeden geboortes gerealiseerd. Maar door de daling van het aantal vrouwen op vruchtbare leeftijd dreigde op termijn een te scherpe daling van de bevolking.
In 2016 was er een babyboom van 18 miljoen, maar sindsdien neemt het aantal geboorten verder af, met een dieptepunt van 12 miljoen in 2020, het laagste aantal sinds het jaar 1960 toen er nog maar 667 miljoen Chinezen waren.
Veel redenen om weinig kinderen te hebben
Het lage geboortecijfer van 2020 is slechts gedeeltelijk te verklaren door de onzekerheid van COVID-19. The Lancet ziet behalve het dalend aantal vruchtbare vrouwen nog enkele andere verklaringen: te hoge kosten om kinderen op te voeden; te dure woningen; te weinig diensten voor werkende ouders ; de huidige generatie jonge ouders zijn zelf enig kinderen die nog de zorg voor hun bejaarde ouders moeten dragen; gezinnen met één kind zijn de psychologische norm geworden.
Veranderen van koers
Het lagere aantal geboorten maakt dat de bevolking tijdens het vijfjarenplan 2016-2020 nog nauwelijks toenam. Om te verhinderen dat de bevolking binnenkort (te) snel begint te dalen zal de nieuwe generatie ouders gemiddeld tussen twee en drie kinderen moeten hebben. Einde mei heeft het politiek bureau van de Communistische Partij van China daarom een nieuwe drie-kinderen-per-gezin politiek aangekondigd.
Nu maakt de Chinese regering een officiële beslissing van einde juni bekend. De wet op de familiale planning zal zo snel mogelijk aangepast worden en er komen maatregelen om koppels aan te moedigen twee à drie kinderen te hebben.
De wortel in plaats van de stok
Wat weten we al van de nieuwe regels? Voortaan zal het alle Chinezen toegestaan zijn drie kinderen per gezin te hebben. Boetes voor gezinnen met meer kinderen dan het toegestane aantal verdwijnen. Voor het toekennen van een woninglening, een plaats op school of het beoordelen van kandidaten voor een baan zal geen rekening meer gehouden worden met het al dan niet respecteren van de familiale planning.
Reeds onder het huidige vijfjarenplan (2021-25) komen er maatregelen voor de betere openbare opvang van ouderen, door thuisverzorging, thuishulp en meer rusthuizen. Er komen maatregelen ten voordele van enige kinderen die hun ouders moeten ondersteunen, met onder meer verlof voor mantelzorgers. Er zal meer geïnvesteerd worden in dienstverlening voor werkende ouders. Maatregelen moeten de kosten van zwangerschap, opvoeden en scholen van kinderen doen dalen.
Van rechtstreekse premies om meer kinderen aan te moedigen is (nog) geen sprake. Reuters meldt wel dat kosten om kinderen van minder dan drie jaar op te voeden fiskaal aftrekbaar zouden worden.
Plannen tot 2035
Door de strikte familiale planning sinds 1978 is de Chinese bevolkingspiramide atypisch en op termijn onstabiel, met een verhouding van te veel ouderen en te weinig jongeren. Dat geleidelijk aan recht trekken zal tijd vergen. Het regeringsbesluit plant tot in 2035 bijsturingen om een bevolkingspiramide te bereiken die een gezonde ontwikkeling op langere termijn mogelijk maakt. Tegen het einde van het huidige vijfjarenplan moeten er wel al een hoger geboortecijfer en een correctere jongens/meisjes verhouding zijn.
Bronnen: Xinhua, People’s Daily, CGTN, Reuters, https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)01295-2/fulltext
