President Xi bezoekt Afrika

Na zijn bezoek aan Rusland vertrekt president Xi Jinping naar Afrika. Daar bezoekt hij 2 dagen Tanzania, er na gaat het richting Zuid-Afrika waar hij  deelneemt aan de BRICS-top in Durban en hij sluit zijn reis af in Congo Brazzaville waar voor het eerst een Chinese president op bezoek gaat. We bekijken de belangen en de verwezenlijkingen van de samenwerking tussen beiden. 

De relaties met Afrika zijn een hoeksteen van de Chinese diplomatie en vriendschappelijke betrekkingen een basispolitiek, aldus viceminister van Buitenlandse zaken Zhai Jun voor Xis vertrek.Meer bepaald doen een miljoen Chinezen zaken  in Afrika waar 2000 Chinese bedrijven opereren. Zowel Afrika als China zien mekaars ontwikkeling als een opportuniteit en willen verdere samenwerking.
China en Tanzania hebben al 49 jaar diplomatieke betrekkingen en China is Tanzania’s grootste handelspartner en tweede grootste investeerder. Het handelsvolume bereikte vorig jaar 2,47 miljard $, wat een vooruitgang betekende van meer dan 15%. President Xi zal er zijn ambtsgenoot Jakaya Mrisho Kikwete ontmoeten en bilaterale samenwerkingsakkoorden tekenen op het vlak van economie, handel en cultuur. In juli laatstleden tekende China met Tanzania de overeenkomst om een pijplijn van 542 km aan te leggen tussen Mtwara en Dar es Salaam. De Export-Import Bank of China zal de kosten van 1,2 miljard $ dragen via een lening. De Financial Times meent te weten dat China 10 miljard $ zal investeren in een havenproject benoorden Dar es Salaam dat van Chinese kant zou aangestuurd worden door China Merchants Group.
Van 26 tot 27 maart zal Xi aanwezig zijn op de top van de BRICS-landen die plaats grijpt in Durban. Het is de eerste keer dat Zuid-Afrika sinds haar toetreding in 2010 tot de club met Brazilië, Rusland, Indië en China, zal optreden als gastheer. President Zuma al onder meer de discussies leiden voor de oprichting van een BRICS-bank. De top zal belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de zuid-zuid relaties waar vele ontwikkelingslanden hun hoop op stellen.

De diplomatieke betrekkingen met Zuid-Afrika dateren nog maar van 15 jaar terug, maar volgens Zhai zijn deze het meest ontwikkeld op het vlak van onderwijs, toerisme, technologie, economie en handel. Het bilaterale handelsvolume bereikte vorig jaar bijna 60 miljard $, wat zowat een derde uitmaakt van de handel tussen China en geheel Afrika. Ook hier staan gesprekken gepland met president Zuma en vicepresident Mothlanthe en zullen akkoorden worden getekend op het vlak van economie, handel en onderwijs.
Xi zal zijn Afrikaanse reis besluiten met een bezoek aan de Republiek Kongo van 20 tot 30 maart. Het is het eerste bezoek van een Chinese president aan het land hoewel de diplomatieke relaties al 49 jaar oud zijn: Xi zal er ambtsgenoot Denis Sassou Nguesso ontmoeten, spreken over de bilaterale relaties en ook akkoorden afsluiten over economie, handel en financies. Hij zal er ook het parlement toespreken. China leent Congo miljarden dollar voor de aanleg van een 500 km lange autoweg die de hoofdstad Brazzaville verbindt met het commerciele Point-Noire, voor een hydro-elektrische dam van 120 MW en nog andere projecten.
Belangen

80 % van wat China uit Afrika importeert betreft grondstoffen. China is dan ook Afrika’s eerste zakenpartner met een volume van 166 miljard $. Bij China’s export naar Afrika neemt machines 29 % van het totaal. De Chinese investeringen in Afrika zijn moeilijker te meten. Vorige zomer had minister van Handel Chen Deming het over 14,7 miljard $, 60% meer dan in 2009. De Chinese ambassadeur in Zuid-Afrika raamt de diverse Chinese investeringen in Afrika op 40 miljard $. In dit tweede bedrag zitten ook Chinese bedragen die komen uit belastingparadijzen. Tot voor kort richtte China haar aandacht voornamelijk op landen die rijk waren aan grondstoffen zoals Algerije, Nigeria, Zuid-Afrika, Soedan en Zambia. Ook landen waar grondstoffen minder evident te ontginnen zijn als Ethiopië en Congo krijgen nu aandacht.
Het is echter niet allemaal koek en ei tussen beide partners. De eerste persoon die het nieuwe land Zuid Soedan werd uitgezet was het lokale hoofd van een Chinees-Maleisische petroleumbedrijf Liu Yingcai wegens “oliediefstal” ter waarde van 815 m $. Congo heeft twee bandiet-handelaars Kivu uitgewezen  en Algerijnse gerechtshoven hebben 2 Chinese firma’s verboden aan openbare aanbestedingen mee te doen wegens corruptie. Milieuactivisten willen van hun kant de stopzetting van de handel in ivoor en rhino-gewei. Overigens doet ook Indië haar best en maakt beider handel al een derde uit van de Chinees-Afrikaanse.
De Chinese aanwezigheid wordt gezien als een tweesnijdend zwaard. Enerzijds scheppen de Chinezen werkgelegenheid, dragen kennis over en geven lokaal geld uit.  Tekenend in dit verband is dat de Nigeriaanse China-criticus Sata zijn vest keerde wanneer hij de oppositie verliet en president werd. Toch zijn er heel wat zakenlui in de landbouw en de kleinhandel die klagen over de Chinese concurrentie. In Malawi, Tanzania, Oeganda en Zambia zijn er beperkingen uitgevaardigd in sectoren waarin de Chinezen kunnen opereren. The Economist meent een tendens te ontwaren dat grotere Afrikaanse landen eerder China zien als een concurrent. Feit is dat de Nigeriaanse voorzitter van de Nationale Bank Lamido Sanusi de Afrikaanse landen heeft opgeroepen om de romantiek in de verhouding te vervangen door een berekende economische strategie.
Verwezenlijkingen
Nog belangrijker dan de niet steeds gelijklopende belangen zijn de verwezenlijkingen en toekomstmogelijkheden. Onder het samenwerkingsverband Forum on China-Africa Cooperation (FOCAC) heeft China al voor 15 miljard goedkope leningen verstrekt. Regeringscijfers tonen aan dat de Chinezen al meer dan 3000 km wegen hebben aangelegd, 2000 km spoorwegen, pijplijnen en havens. Volgens FOCAC-gegevens heeft China ook lokale gemeenschappen geholpen met het bouwen van 100 scholen, 30 ziekenhuizen en 20 landbouw hightech-centra over het continent. Samen met UNESCO lanceerde China een programma van 8 miljoen $ om de onderwijskloof te verkleinen. China heeft tot nu toe als 40.000 technici ui Afrika opgeleid en de toenmalige president Hu Jintao beloofde op de vijfde FOCAC-bijeenkomst 1500 personen medisch personeel te zullen uitsturen, 30.000 personen een vorming te zullen geven op diverse vlakken en 18.000 studiebeurzen te zullen aanbieden. Vorige week verklaarde minister Zhai Jun nog dat de Chinese bedrijven zich in Afrika moeten houden aan de gedragscode voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Tijdens de laatste jaren zag Afrika groeivoeten van 5% en volgens de United Nations Development Program zouden deze tegen 2015 stijgen tot 7%. Ook volgens The Economist waren 6 van de 10 landen met de meeste groei tussen 2001 en 2010 Afrikaans. De toekomst van het zwarte continent is niet meer donker.
Bronnen: Volksdagblad, Economisch Dagblad, The Economist, AFP, FT