China is de grootste markt voor elektrische auto’s. De toekomst ligt duidelijk bij slimme, zelfsturende exemplaren Tesla domineert voorlopig, maar grote westerse merken mobiliseren. Chinese start-ups maken technologische sprongen vooruit. Sommigen verkopen zelfs al in Europa. Het verhaal van een markt in volle beroering.
De Chinese markt
Het succes van elektrische voertuigen hangt vandaag af van drie elementen: de batterijen, het systeem van de elektrische aandrijving, en het systeem voor zelfsturing. De elektrische auto bestaat daardoor meer en meer uit gestandaardiseerde onderdelen. Dat opent de markt voor een aantal nieuwe spelers en stelt klassieke autobedrijven voor zware uitdagingen.
In de Westerse wereld is Tesla zo een nieuwe speler die op korte tijd de markt van elektrische voertuigen met een zeker niveau van zelfsturing heeft veroverd. Maar hoe is de Chinese markt? Daar wedijveren klassieke spelers met een groep succesvolle Chinese startups.
In maart dit jaar waren in China al 5,5 miljoen elektrische voertuigen geregistreerd. Steeds meer daarvan zijn tot op zekere hoogte zelfsturend. De verkoop in het eerste trimester lag met 466.000 stuks 87% hoger dan in 2019. Toen werden over heel het jaar 1,2 miljoen voertuigen verkocht. In 2020 waren het er 1,3 miljoen, dat was meer dan de helft in de wereld. In 2020 nam China de eerste plaats van Europa op de markt voor elektrische voertuigen over. De opstart van een grote Teslafabriek in Shanghai en het succes van Model 3 op de Chinese markt zijn daar niet vreemd aan.
Volgens het in november 2020 gelanceerde 15-jarenplan moet tegen 2025 20% van de jaarlijks ongeveer 25 miljoen verkochte auto’s elektrisch zijn. In 2025 mag het verbruik nog maximum 12 kWh per honderd kilometer bedragen. In 2030 moet minstens 70% van de voertuigen gedeeltelijk zelfbesturend zijn. Vanaf 2021 moet 80% van de nieuwe bussen, taxi’s en vrachtwagens binnen een aantal pilootzones met waardevolle ecologische systemen of zware pollutie op nieuwe energieën rijden; dat kan (deels) op elektriciteit maar ook op waterstof zijn. In 2035 zal de grote meerderheid van auto’s en alle openbaar vervoer elektrisch zijn en een aanzienlijk deel van de vrachtwagens zal op waterstof brandstofcellen rijden.
De ontwikkeling van voertuigen op nieuwe energieën is begonnen in 2009, met belangrijke overheidssteun. De subsidies bij aankoop werden in 2019 en 2020 afgebouwd. Na tien jaar heeft China de klemtoon verlegd van steunmaatregelen naar het sturen van de markt.
De Chinese overheid voorziet quota’s elektrische auto’s voor de producenten; wie daar niet aan voldoet krijgt een boete. In 2021 moeten 14% van de verkochte auto’s elektrisch zijn, in 2022 16% en in 2023 18%.
Volgens een studie van UBS zal in 2035 de helft van alle elektrische voertuigen in China geproduceerd worden.
De best verkochte elektrische wagen in China met 40% van de markt in 2020 was de Tesla model 3 die in Shanghai geproduceerd wordt. 70% van de onderdelen van een Tesla model 3 worden in China zelf gemaakt. De tweede best verkochte wagen – wanneer men geen rekening houdt met de Hong Guang mini auto’s van GM- is het S model van Aion, een merk van de Guangzhou Automobile group. Het snel groeiende Nio staat negende en de andere succesvolle startup Xpeng is (nog) niet bij de top tien.
Grote Chinese merken
De grote Chinese staatsbedrijven werken meestal via joint ventures met Westerse autobouwers. Dat is ook het geval voor hun merken van elektrische auto’s. Great Wall werkt bijvoorbeeld samen met BMW onder de merknaam Brilliance. SAIC uit Shanghai werkt samen met GM.
Geely produceert zelfstandig elektrische wagens onder het merk Lynk&co. Jidu Auto, een joint venture van Geely met technologiebedrijf Baidu gaat 50 miljard yuan (6,5 miljard euro) investeren in slimme auto’s over een periode van vijf jaar. Het zou al binnen drie jaar een elektrisch voertuig op de markt kunnen brengen. Die wagen zou eigenlijk een soort robot moeten zijn.
BYD van zijn kant is vooral sterk in elektrische bussen.
Klassieke westerse merken
Traditionele westerse fabrikanten lanceren nu elektrische modellen speciaal voor China. Zo heeft Cadillac (GM) op het autosalon van Shanghai de Lyriq aangekondigd. Ford komt met de Mustang Mach-e en de Evos SUV.
Volkswagen stelde zijn derde Chinees elektrisch model voor, de ID.6. Het wil tegen 2030 minstens de helft elektrische voertuigen in China verkopen. In december 2020 heeft het in Hefei (provincie Anhui) een onderzoekscentrum voor e-mobiliteit geopend.
GM produceert in een joint venture SAIC-GM-Wuling de Hong Guang Mini eenvoudige elektrische voertuigen voor minder dan 5.000 dollar. Die verkopen bijzonder goed. Tegen begin 2022 zouden er tien modellen van de reeks op de markt zijn. Daarnaast produceert GM nog een aantal duurdere eigen modellen in China.
Nissan kondigde einde 2020 aan dat het over een periode van vijf jaar in China negen elektrische en hybride modellen zal lanceren.
Aanstormende nieuwkomers
De bekendste start-ups zijn Nio, Xpeng, Li Auto en WM Motors. WM Motors trok eind 2020 voor 10 miljard yuan privékapitaal aan. Ook de anderen hebben geen probleem om via de beurzen van Shanghai, Shenzhen, Hongkong of New York aan kapitaal te geraken.
De Chinese start-ups concurreren niet noodzakelijk op prijs. Het basismodel van Xpeng is weliswaar goedkoper dan dat van Tesla model 3, maar die van Li Auto en NIO liggen in dezelfde orde van grootte. Een belangrijke parameter lijkt de reikwijdte te zijn. Die ligt in verschillende gevallen hoger dan die van Tesla. Li Auto gaat tot 800 km. Nio biedt gratis batterijwissels aan waardoor de gebruikskosten een stuk lager worden. Xpeng verkoopt auto’s zonder batterij met leasing van de batterij gespreid over 7 jaar met gedeeltelijk gratis herladen. Xpeng staat ook sterk in technologie voor zelfsturing.
De Hongguang Mini EV is een buitenbeentje. Het is een eenvoudige en zeer goedkope mini voor vier personen, samen ontwikkeld door GM en SAIC, die een bereik van 170 km heeft.
Techbedrijven op de autotour
Telecombedrijf Huawei begint met de verkoop van zelfsturende auto’s. Het merk Arcfox heeft het samen met BAIC – een staatsautobedrijf uit Beijing – ontwikkeld. De Polar Fox Alpha S is een vierdeurs die rijdt op het operating systeem Harmony en een zelfsturend systeem, beiden van Huawei, en bevat in China ontworpen Kirin chips. Huawei is van plan in 2021 één miljard dollar te investeren in autotechnologie. Einde 2021 moet een eigen positioneringssysteem dat cruciaal is voor zelfsturende wagens klaar zijn voor de grootste Chinese steden. Huawei produceert ook zelf lidars, een soort radars voor auto’s. Het huidige wagenmodel zou al zelfsturend kunnen zijn op niveau 4 van de Amerikaanse norm (in sommige omstandigheden volledig autonoom) maar dit wordt in de praktijk beperkt tot niveau 2 (menselijke chauffeur behoudt controle). De hoogste norm is vijf doch dit haalt nog geen enkel voertuig. Het voertuig zal naargelang het model 50-55.000 euro kosten
In het Huawei onderzoekscentrum zullen 5.000 mensen werken, waarvan 2.000 op zelfsturende programma’s. Huawei werkt ook nog samen met Chongqing Changan Automobile en Guangzhou Automobile Group.
Apple werkt op autonome voertuigen sinds 2017 en zou tegen 2024 een wagen op de markt kunnen brengen.Het bouwt een compleet eigen systeem, met zelf ontwikkelde chips, eigen batterijtechnologie, operating system, eigen plaatsbepaling en lidars en een ecosysteem gebaseerd op zijn iSO platform. De productie van het voertuig zou Apple in onderaanneming geven aan een klassieke autobouwer.
Het is geen toeval dat zowel Apple als Huawei ambities hebben als toekomstig leider in elektrische voertuigen. Ze zien de autonome sturing van zo een voertuig als een logisch verlengstuk van de mobiele communicatie van hun smartphones. Hun auto wordt een grote smartphone op wielen.
Ook de andere smartphone fabrikant Xiaomi zal over tien jaar gespreid 10 miljard dollar investeren in elektrische auto’s. Het heeft sinds 2012 meer dan 300 octrooien in verband met de besturing van elektrische voertuigen verkregen.
Internetbedrijf Baidu gaat samen met Zhejiang Geely elektrische voertuigen produceren. E-commerce bedrijf Alibaba werkt samen met de grootste autobouwer, SAIC uit Shanghai.
Didi Chuxing, het Chinese equivalent van Uber, werkt met BYD aan een eigen auto.
De specialisten
Veel Chinese bedrijven haalden hun inspiratie bij de inspanningen van Tesla voor zelfsturende auto’s. Tesla haalde in 2020 een omzet van 950 miljoen dollar uit het via mobiele communicatie opladen van upgrades voor het zelfbesturend systeem van zijn auto’s. Dat zou volgens een studie kunnen oplopen tot meer dan 1,4 miljard dollar in 2025.
Geely, de eigenaar van Volvo en Lotus, heeft een elektrisch aandrijvingssysteem ontwikkeld gebaseerd op superieure batterijen. Daarmee zou men 700 kilometer kunnen afleggen. Het is geschikt voor tweezitters zowel als voor minibussen voor een dozijn passagiers. Geely is van plan voor deze technologie licenties te verlenen, en voert daarover al gesprekken met Daimler, de eigenaar van Mercedes-Benz.
Shenzhen DTI, de grootste dronefabrikant ter wereld, is ook begonnen met het ontwikkelen van besturingssystemen voor auto’s.
Het Taiwanese Foxconn, de grootste producent van Apple hardware, heeft een eigen soft- en hardware platform MIH voor elektrische voertuigen ontwikkeld.
In april 2019 vaardigde China nationale regels uit voor testen met wagens zonder chauffeur. Doel is tegen 2025 een groot aantal zelfsturende wagens van niveau 3 te hebben. Wereldwijd staat Google sterk in de technologie, maar ook Ford, GM, Uber spelen mee. Tesla zegt dat het dicht bij niveau 5 staat, de volledig zelfsturende wagen zonder chauffeur. Baidu Apollo is met 1.800 patenten nummer 1 in China en nummer 4 wereldwijd na drie Amerikanen. Het Chinese AutoX is ook een belangrijk ontwikkelaar, zowel in China als in de VS en wordt gesteund door een aantal grote techbedrijven. In China zijn er naast specialisten in zelfsturende auto’s ook start-ups zoals TuSimple die werken aan zelfsturende vrachtwagens en logistiek.
CATL is de grootste producent van herlaadbare lithium batterijen ter wereld. De meeste automerken gebruiken nu de CATL batterijen. Ook Tesla is er gedeeltelijk op overgeschakeld. Door een betere samenstelling zouden de CATL-batterijen 20% goedkoper zijn dan de concurrentie zoals LG Chem, Samsung en Panasonic. CATL bouwt ook een fabriek in Duitsland en hoopt ook daar Tesla te beleveren. CATL wil verder de kostprijs verminderen door batterijen zonder kobalt te maken en met minder nikkel en mangaan. Volgens de voorzitter van het bedrijf kan CATL batterijen leveren die minstens 16 jaar en 2 miljoen kilometers meegaan. In 2019 spendeerde CATL 3 miljard yuan aan onderzoek door 5.400 medewerkers.
Geely geeft 30 miljard yuan uit aan de bouw van een eigen batterijfabriek in Ganzhou. Ook BYD bouwt zijn eigen batterijen.
Autobatterijen kostten in 2020 ongeveer 160$ per kWh. Die prijs zou al in 2023 kunnen dalen tot 100$ per kWh, een niveau waarop volgens experts elektrische wagens concurrentieel worden met klassieke wagens.
Europese autobouwers doen intussen steeds meer aan technologisch onderzoek in China. BMW produceert sinds september de Brilliance iX3 in Shenyang. Brilliance heeft sinds 2017 een onderzoekscentrum voor elektrische voertuigen in Shenyang.
De grootste europese producenten (BMW, Daimler, FCA, Groupe PSA, Renault, Volkswagen, Volvo) hebben sinds 2018 liefst 41 partnerschappen afgesloten met Chinese bedrijven. Zowat de helft daarvan heeft betrekking op elektrische voertuigen waaronder veel samenwerkingen met batterijmaker CATL. Een grote groep heeft ook betrekking op technologie voor zelfsturende voertuigen. Volkswagen gaat samen met Chinese partners 15 miljard euro uitgeven tegen 2024. Het kocht intussen ook batterijfabrikant Gotion High-Tech op voor 1,1 miljard euro.
Daarnaast hebben Europese bedrijven sinds 2018 negen nieuwe onderzoekscentra geopend in China; de grote meerderheid doet onderzoek naar elektrische en zelfgestuurde voertuigen.
De Europese markt
Opvallend is dat in 2019 er in de top tien van wereldproducenten van elektrische wagens vier Chinese merken stonden, maar dat die nauwelijks buiten China verkocht werden. Het is de bedoeling dat daar verandering in komt.
Een aantal van de Chinese autobouwers zet nu al zijn zinnen op de beloftevolle Europese markt voor elektrische voertuigen die met China rivaliseert voor de eerste plaats. De voorsprong die China de voorbije tien jaar heeft opgebouwd qua batterijen, speelt in hun voordeel.
De grootste Chinese importeurs van elektrische auto’s in Europa waren einde 2020 MG, Polestar en Aiways. Ze verkochten samen 18.000 wagens. Dat lijkt weinig maar we komen van quasi nul in 2019.
Nio, dat op de beurs in New-York genoteerd wordt, komt in de tweede jaarhelft naar Europa. Xpeng heeft al 100 G3 elektrische SUV geleverd aan Noorwegen. Later dit jaar stuurt het ook P7 sedans naar Skandinavië.
Aiways heeft al meer dan 1.000 wagens lopen in Israël en Europa.
In België is sinds begin dit jaar de elektrische MG ZS vanaf 31.000 euro voor het basismodel te koop. MG verwijst naar het legendarische Britse merk dat na het faillissement van Rover verkocht werd aan SAIC. MG produceert nog steeds in Engeland, maar het elektrisch model komt uit China.
Chinese wagens telden in 2019 voor minder dan 2% van de ingevoerde wagens in de EU. Daarentegen produceerden Europese autobouwers bijna een kwart van alle in China geproduceerde wagens.
Bronnen; Caixin, CNBC, Reuters, Bloomberg, Xinhua, Financial Times, South China Morning Post, Asiatimes
