Deals Zijderoutefonds klaar: de grote verleiding kan beginnen

Binnenkort worden met Pakistan en Kazachstan de eerste deals gesloten in het kader van het Zijderoutefonds dat $ 40 miljard bezit om bij de Euraziatische buurlanden infrastructuur en verbindingen te financieren die de economische gordel langs de voormalige zijderoutes helpen gestalte te geven. Wat zijn de bedoelingen van Beijing met dit initiatief?

Het Zijderoutefonds is een van de vele initiatieven waarbij China zijn kapitaalberg een betere bestemming wil geven dan het geld te stoppen in Amerikaanse schatkistcertificaten die een povere 2 tot 3 % opleveren. Het idee gaat terug naar twee toespraken van Xi Jinping die in september 2013 in Astana aandrong op de uitbouw van een nieuwe economische gordel langs de zijderoute en die een maand later in Jakarta het voor het parlement opnam voor de maritieme zijderoute van de 21-ste eeuw. Uit beide ideeën zijn later concrete initiatieven gevolgd die algemene voorstellen concreter maken, namelijk: de Aziatische Infrastructuur Investeringsbank waarin 20 landen participeren in de $ 50 miljard aan kapitaal enerzijds, en het Zijderoutefonds dat enkel door China gefinancierd wordt met $ 40 miljard anderzijds. 65 % van dit geld komt van de berg aan buitenlandse valuta, de rest komt van het soeverein fonds China Investment Corp en de twee politieke banken de Export-Import Bank of China en de China Development Bank . Eigenlijk zouden we in dit kader ook de nieuwe ontwikkelingsbank van de BRICS-landen kunnen vermelden die in Shanghai zijn zetel krijgt en start met $ 100 miljard. Volgens sommigen zou ook met de Arabische landen een investeringsfonds in voorbereiding zijn.
Het meest beschikbare van de Fondsen is op dit moment ongetwijfeld het Zijderoutefonds waarvan de eerste contracten met Pakistan en met Kazachstan nog binnen een maand getekend zouden worden. Ook van binnen China blijken al heel wat projecten om steun van het Fonds te hengelen. Xinjiang wil naar verluidt 5 economische centra creëren langs de corridor. Minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi vindt de vergelijking van het Fonds met het voormalig  Marshallplan fout omdat het Zijderoutefonds geen solo-initiatief wordt, maar daarentegen een symfonie waar velen toe bijdragen en zullen aan winnen.  Sommigen commentaren beschouwen het als een tegenzet van Xi Jinping tegen het voornemen van president Obama om een reeks Aziatische landen op te nemen in een Trans Pacific Partnership.

Algemeen bestuurder Wang Yanzhi van het Zijderoutefonds

Het is zeker waar dat de gelden in 60 Euraziatische landen moeten bijdragen tot de uitbouw van betere infrastructuur, zoals auto- en spoorwegen en infosnelwegen. Betere verbindingen brengen meestal ook meer handel met zich mee en uiteindelijk meer goodwill van de betrokken buurlanden. Uiteraard zal Beijing bij het toekennen van gelden voor supersnelle treinen zeker niet verwaarlozen dat daarbij eigen bedrijven aan de bak komen. Nog andere commentatoren merken op dat vooral de Chinese grensgebieden als Xinjiang, Yunnan Tibet e.a. zullen profiteren van het initiatief.
Vanuit het Volksbevrijdingsleger levert generaal majoor Ji Mingkui het meest commentaar op de nieuwe zijderoute. Ji Mingkui beschouwt de te verwachten ontwikkeling langs de nieuwe zijderoutegordel als een opportuniteit voor de Shanghai Cooperation Organisation om haar bestaansreden die vooral om veiligheid gaat, uit te breiden naar economische ontwikkeling. Sterker nog, volgens Ji zal de in Thailand door China aan te leggen snelle trein niet enkel als een brug functioneren tussen de zijderoute via land en deze ter zee.  Andere landen in de buurt die er zouden willen op aansluiten zullen volgens hem echter verplicht zijn te zich te conformeren aan de bouwstandaard van deze in Indochina centraal gelegen lijn. De eerste overeenkomst die het Zijderoutefonds met Pakistan zal afsluiten, betreft projecten om de spoorlijnen te upgraden. China is overigens met 80 landen in gesprek over export van spoorwegen, zij het lang niet al in het kader van de Zijderoutegordel. 50 landen zijn geinteresseerd in deelname aan het Fonds zelf.

Dat China hegemonie zou nastreven wordt ten stelligste ontkend. Hierbij wordt het historische voorbeeld van ontdekkingsreiziger Zheng He geciteerd die de kusten van Oost-Afrika ontdekte,  maar geen maritieme alleenheerschappij nastreefde en noch minder volkeren en territorium wilde veroveren. Dat de landen gezamenlijk langs de route van de gemeenschappelijke economische ontwikkeling zouden marcheren en in harmonie disputen bijleggen, lijkt bijna te mooi om waar te zijn.
Toch breekt de nieuwe internationale samenwerking met het koude oorlogsdenken en bouwt het aan een nieuw model. Stichter David Gosset van het Euro-China Forum beschouwt de nieuwe zijderoute dan weer als een middel om de voorwaarden te scheppen die de wortels van het extremisme langs de route uitroeien. Het is een feit dat Xi met zijn voorstellen hoe dan ook op een gevoelige snaar heeft getokkeld. India komt als reactie tegenover Xi’s voorstel over de Zijderoutegordel met een eigen Mausam-project dat de betrekkingen uit het  verleden met de buren via de zee nieuw cultureel leven wil inblazen. Mausam staat voor moesson of wind die vroeger door de Indische zeevaarders gebruikt werd voor maritieme handel. We denken echter niet dat als China financiering aanbiedt voor de door China te bouwen supersnelle treinlijnen in India, premier Modi dat geld zal weigeren. India werkt immers ook mee met het regelmatig overleg in de BCIM-groep (Bangladesh-China-India-Myanmar) om economische corridors te maken tussen deze landen en meer bepaald een tussen Kunming en Kolkata.
Bronnen: SCMP, en.ce.cn, Chinabrief (Jamestown.org), huffingtonpost.com, thehindubusinessline.com
voor andere artikels: klikken op tag zijderoute onder