Analyse van Miel Dullaert*, overgenomen van DeWereldMorgen
Decennialang heeft de VS Zuid-Amerika als zijn exclusieve ‘speeltuin’ beschouwd. De toenemende Zuid-Zuid samenwerking, vooral onder impuls van China, verdringt de VS steeds en meer.
Naast het stijgend anti-imperialistisch bewustzijn in het Zuiden, is een belangrijke motor van die evolutie de uitbouw van de Nieuwe Zijderoute door China. Dat is mondiaal een mega investeringsprogramma. In het kader daarvan werd in Peru onlangs een nieuwe zeehaven aan de Stille Oceaan plechtig geopend. Dit alles onder de neus van knarsetandend Washington.
Op 14 november 2024 ging de jaarlijks vergadering door van de Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC-top) in de hoofdstad Lima van Peru. De APEC is een economische samenwerking van staten bedoeld om economische ontwikkeling op te bouwen met de landen aan kusten van de Stille Oceaan.
Hierin nemen de Verenigde Staten en China een centrale positie in met hun duizenden kilometers kustlijn en het economisch en politiek gewicht van deze grootmachten.
De Nieuwe Zijderoute
De APEC-bijeenkomst vond dit jaar plaats in de hoofdstad van Peru, Lima. Peru is een belangrijk, bergachtig land op het Zuid-Amerikaans continent (het is qua oppervlakte zo groot als Duitsland, Frankrijk, Italië en Groot-Brittannië samen en telt 34 miljoen inwoners).
Peru heeft een roemrijke geschiedenis. Het Inca-rijk was in de middeleeuwen een rijke en verfijnde beschaving. Het rijk werd door burgeroorlogen, de Spaanse kolonisten en dodelijke (voornamelijk koloniaal geïmporteerde) ziekten vernietigd. Vandaag zijn de kleurrijke en fijn geklede Peruanen er een late echo van.
Door de westerse kolonisatie en de Amerikaanse macht bleef Peru decennialang een arm ontwikkelingsland
Door de westerse kolonisatie en de Amerikaanse macht bleef Peru decennialang een arm ontwikkelingsland met corrupte, gewelddadige elites en economische roofbouw op de rijkdommen van het land.
Daarin komt verandering met de toenemende rol van China in de ontwikkeling van de zuidelijke landen.
Megahaven Chancay
Op de APEC-conferentie in Lima werd door de presidenten van Peru en China een gezamenlijke partnerschapsverklaring gepubliceerd. Er werd door de presidenten van China en Peru ook een akkoord ondertekend over de opening van de zeehaven Chancay.
De haven ligt ongeveer 80 km van Lima aan de Stille Oceaan en heeft als belangrijkste aandeelhouders de Chinese Cosco Shipping Ports Limited met een belang van 60 procent en de Peruaanse Volcan Companía Minera met 40 procent van de aandelen.
De haven heeft een hightech uitrusting waar de Chinezen 1,3 miljard dollar in hebben geïnvesteerd. De Chinese leider Xi Jinping schreef in het tijdschrift El Peruano dat Chancay meer dan 4,5 miljard inkomsten zal genereren en zowat 10.000 volwaardige banen zal creëren voor de Peruanen. Tevens zullen de logistieke kosten voor de oversteek met tien dagen ingekort worden.
De belangrijkste motivatie van China, en bij uitbreiding Azië, voor de ontwikkeling van de megahaven is de toegang tot mineralen en landbouwproducten. Ook de landen zelf waar de infrastructuur is ontwikkeld zullen van de vlottere verbindingen profiteren. Peru behoudt natuurlijk soevereine controle over de haven (aandeelhouderschap, belastingen, douane, politie,…).
Peru maakte voor het eerst gebruik van de megahaven in Chancay door een lading blauwe bessen naar de Chinese stad Shanghai te sturen. Blauwe bessen zijn één van de belangrijkste exportproducten. De lading werd verzonden via het bedrijf Qali, onderdeel van de Agricola Cerro Prieto.
Met de nieuwe megahaven zal de export van het Andesland en Zuid-Amerika naar de reusachtige markt van Azië groeien als bloemkool
In 2023 exporteerde Peru 207.000 ton blauwe bessen. De Verenigde Staten namen daarvan vandaag 57 procent voor hun rekening, gevolgd door Nederland (21 procent), China 8 procent en het Verenigd Koninkrijk 5 procent. Met de nieuwe megahaven zal de export van het Andesland en Zuid-Amerika naar de reusachtige markt van Azië groeien als bloemkool.
BRICS-corridor
Hiernaast overweegt China een spoorlijn aan te leggen die de Stille Oceaan en de Atlantische Oceaan zal verbinden via de BRICS-partnerlanden Brazilië en Bolivia. Dit maakte de linkse Boliviaanse president Luis Arce bekend na een ontmoeting met de Chinese president Xi Jinping tijdens de G-20 top in Rio de Janeiro in Brazilië, enkele dagen na de APEC-top in Lima-Peru, op 18 november.
De progressieve Boliviaanse president Luis Arce stelde dat de spoorlijn zou kunnen beginnen aan de haven Chancay en door de BRICS-landen Brazilië en Bolivia zou kunnen lopen. Bovendien toonde Xi Jinping interesse voor samenwerking op het gebied van financiën, mijnbouw, lithiumproductie. Luis Arce ziet dat de recente opening van een grote haven aan de westkust van Peru belangrijke handelsmogelijkheden voor Bolivia heeft gecreëerd.
Alternatief
Deze projecten tonen aan dat Zuid-Amerika op het vlak van elementaire infrastructuur (havens, spoorwegen, autowegen…) uiterst onderontwikkeld is gebleven, met grote armoede, werkloosheid en geweld als gevolg.
Zuid-Amerikanen voelden uit eerste hand de etterbuilen van het hebzuchtig imperialisme van de VS. Washington bracht in vorige eeuw extreemrechtse militaire dictaturen aan de macht. Washington en Amerikaanse multinationals deden aan grondstoffenroof, schuldslavernij en ‘regime change’ om desgevallend progressieve soevereine regimes van de macht te verdrijven die de volkswelvaart nastreefden.
China heeft zich in enkele decennia sinds 1949 van een arm boerenland naar een soevereine wereldmacht gehesen. Onder stimulans van de Communistische Partij, vandaag geleid door Xi Jinping. In enkele decennia heeft het de extreme armoede in China voor zowat 800 miljoen Chinezen overwonnen (de wereldarmoede daling is grotendeels hun verdienste).
De Chinezen staan vandaag aan de top inzake hoog geschoolden, moderne fabrieken (elektrische wagens bijvoorbeeld), technologietoepassingen en groene transitie. Voor hoge snelheidstreinen moet je niet in de VS zijn, maar wel in China.
De Zuid-Amerikanen hebben er genoeg van en zien in China een alternatief
In haar boek ‘Amerika tegen China’ (2018) stelt Jude Woodward: “Het is ironisch dat China steeds meer niet alleen voor de ontwikkelingslanden kan optreden als opinieleider, maar zelfs voor de hogere belangen van het ontwikkelde Westen. Dat is omdat de wereldvisie van Xi niet berust op het onwetenschappelijke, neoklassiek-economisch gebazel van Trump en consoorten, maar op de inzichten van Adam Smith en Karl Marx over de ontwikkeling van de productie en de maatschappij”.
Het is dan ook begrijpelijk dat de Zuid-Amerikanen met bewondering kijken naar het Chinees ontwikkelingsmodel. De haven van Chancay in Peru wordt dé zee brug over de bijna onmetelijke Stille Oceaan naar Azië en omgekeerd.
De connectiviteit tussen Zuid Amerika en Azië zal met boven vernoemde mega projecten voor het eerst in de geschiedenis een enorme boost krijgen. De volkeren van Zuid-Amerika kunnen daaruit inspiratie en kracht putten. Zij hebben de kans soeverein hun ontwikkeling uit te bouwen door samenwerkingen te sluiten in een multipolaire wereld.
Bronnen:
– L’Antidiplomatico
– Varen van Chancayhaven naar Shanghai wordt 10 dagen korter
– Jude Woodward, China tegen Amerika, een nieuwe koude oorlog? EPO uitgeverij (2018)
*Miel Dullaert is een links journalist. Dit is de link naar zijn persoonlijke blog.
disclaimer afbeeldingen
